قنات به چه معناست؟
قنات یک راهروی زیرزمینی است که آب را از آبخوان یا سفره آب زیززمینی به اراضی پست تر منتقل می‌کند. در واقع قنات متشکل است از چندین چاه که بصورت عمودی در یک سطح شیب‌دار حفر شده‌اند و این چاه‌ها در زیرزمین با یک راهروی با شیب ملایم‌تر از سطح زمین به یکدیگر متصل می‌شوند.
به این شیوه از تامین آب در شرق ایران (کاریز) و در غرب ایران (قنات) می‌گویند.
قنات‌های ثبت جهانی در ایران
- قصبه گناباد
- بلده فردوس
- زارچ حسن‌آباد
- آسیاب آبی میرزا نصرالله مهریز
- جوپارکرمان
- اکبراباد بروات بم
- قاسم آباد بروات بم
- مون در اردستان
- وزوان اصفهان
- مزدآباد اصفهان
- ابراهیم آباد اراک
انواع قنات
- تقسیم بندی قنات‌ها برحسب طول
- تقسیم بندی قنات‌ها برحسب عمق
- تقسیم بندی قنات‌ها برحسب آبدهی
- تقسیم بندی قنات‌ها برحسب طول:
در این دسته بندی دو نوع قنات کوتاه و طویل وجود دارد. هر چه باران سالیانه مناطق بیشتر باشد طول قنوات کمتر و عمق مادرچاه آنها نیز کمتر است و بلعکس.
دلیل این امر آن است که در قنات پر باران آب‌های زیرزمینی در عمق کمتری قرار دارند و در نقاط کم‌باران آب‌های زیرزمینی را باید در عمق بیشتری جست‌و جو کرد.
- تقسیم بندی قنات‌ها برحسب عمق:
در این تقسیم بندی دو نوع قنات تعریف شده است: قنات عمیق و قنات سطحی.
به قنات هایی که برای دست یافتن به آب می‌بایست به بیش از 30 متری زمینی فرو روند و گاه این عمق را تا 100 متر و بیش از آن ادامه دهند، قنات عمیق می‌گویند.
در بعضی مناطق، عمق لایه قابل نفوذ نسبت به سطح زمین کم است.
احداث قنات در این مناطق نیازمند عمق زیاد مادرچاه و میله‌ها نیست.
- تقسیم بندی قنات ها برحسب آبدهی:
در این دسته بندی دو گروه قنات جای دارند. قنات‌هایی که آبدهی آنها در طول سال ثابت و همیشگی است و قنات هایی که آبدهی آنها در طول سال برحسب میزان بارندگی و خشکسالی تغیر می‌کند.
مزیت های قنات در مقایسه با چاه
– طولانی‌تر بودن عمر مفید قنات در مقایسه با عمر مفید چاه و موتور پمپ
– اطمینان به تداوم آبدهی قنات بیش از تداوم آبدهی چاه عمیق در طول زمان است
– عدم نیاز به ابزارهایی همچون پمپ و پمپاژ، دینام، تسمه پروانه و… از ساعت روشن شدن قنات
– عدم احتیاج قنات به جاده برای حمل وسایل مذکور و ناچیز بودن هزینه نگهداریقنات در مقایسه با هزینه نگداری چاه و موتور پمپ
– قنات به قنا‌ت‌بان نیازی ندارد در صورتی که چاه همیشه به یک نفر تلمبه‌بان احتیاج دارد
– نگهداری آسان‌تر قنات در مقایسه
آسیب نرساندن کمی و کیفی به آب‌های زیرزمینی، به علت استفاده تدریجی از این آب‌ها،
– قنات مصرف کننده سود سرمایه‌های زیرزمینی است و چاه‌هایی که به طریق غیر اصولی حفر شده‌اند، مصرف کننده‌های عین سرمایه‌ها هستند
