بایگانی برچسب ها: استان کرمان

از جمله سنت‌های شاخص مردم کرمان در طول تاریخ، مهمان‌نوازی آنها است.

اما قصد داریم درباره چند آداب و رسوم متفاوت‌تر شهر کرمان نسبت به شهرهای دیگر که صحبت کنیم.

2. چهل بسم الله:

یکی از مراسم ویژه و اختصاصی تهیه “چهل بسم الله” در روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان و در مسجد جامع کرمان است که عده‌ای با تهیه طوماری از قبل، آن را به چهل نفر عزادار می‌دهند تا هر کدام، یک بسم الله روی آن بنویسند و معتقدند که می‌توان با آن دفع بلا و رفع چشم زخم کرد. همچنین پختن آش عدس یا عدس پلو در شب‌های احیا و با این باور که خوردن عدس، اشک را زیاد کرده و زمینه را برای گریستن در رثای مظلومیت مولا فراهم می‌سازد.

3. چهارشنبه سوری:

از ویژگی های این مراسم در کرمان خواندن قل هوالله به تعداد نخودهای مورد نیاز جهت تهیه آش عصرگاهی است. این مراسم معمولا از صبح روز سه شنبه به وسیله افراد خانواده انجام می‌شود، به این معنی که هر کدام از اعضای خانواده تعدادی نخود برداشته و در ازاء هر دانه قل هوالله خوانده و فوت می‌کنند.

5. شب شیشه:

در ششمین شب تولد نوزاد، و برای در امان نگه داشتن کودک از شر “شیشه” مراسمی برگزار می‌شود بر اساس یک افسانه، شیشه، کبوتر سفیدرنگی است که در این شب خود را به چراغ زده و آن را می شکند، و در تاریکی، طفل را می‌رباید. برگزاری مراسم “بوی خوش” برای رهایی کودکان از ترس و دلهره- انجام مراسمی برای فرار از شر “خفتو” و… رسم‌های ویژه کرمان است.

6. جشن سده:

از جمله مراسمی که با شکوه ترین آن را می‌توان در شهر کرمان شاهد بود، مراسم جشن سده است. زرتشتیان معتقدند که هزاران سال قبل و در دهم بهمن، “هوشنگ” به عنصر مقدس آتش دست یافت، لذا از دیرباز با برگذاری مراسمی، این روز را گرامی می‌دارند.

نزدیک غروب روز دهم بهمن، در باغچه بداق آباد، دو موبد زرتشتی با پوشش سفید خود ابتدا با لاله‌هایی در دست، سه مرتبه گرد انبوه هیمه‌ای که از مدت‌ها قبل به این مکان آورده شده، می‌گردند و پس از خواندن اوراد و ادعیه‌ به زبان اوستا، هیمه‌ها را به وسیله لاله‌ها، آتش می‌زنند و به این ترتیب جشن سده، را با شکوه بی‌نظیری برگزار  می‌کنند. آن‌ها بر این عقیده هستند که پس از جشن سده، دل زمین گرم می‌شود و راه آمدن بهار هموار می‌شود.

آن‌ها همچنین عقیده دارند، همانطور که شعله آتش، همواره رو به بالا در حال پرواز است، آدمی نیز باید در حال صعود بوده و از فرومایگی بپرهیزد.

7. مراسم سی شور:

در این مراسم به مدت سی روز و هر روز سه مرتبه آب تنی کرده و به نیایش می‌پردازند، علاوه بر این از خوردن غذاهای حیوانی خودداری می‌کنند. پختن “سداب یا سدو” و توزیع آن بین نیازمندان، از دیگر مراسم بین زردشتیان کرمان است.

سداب برگ سبزی است که آن را با پیاز در روغن کنجد سرخ کرده و روی لقمه‌هایی از نان گرم می‌ریزند و تعارف می‌کنند.

برگزاری جشن مهرگان به مناسبت پیروزی ایرانیان بر ضحاک_ جشن گاهان بار_ و ستایش خداوند به انگیزه آفرینش جهان مادی، جشن هیرومبا، برگزاری مراسم جشن سدره‌پوشی، به انگیزه رسیدن پسران و دختران به سن تکلیف و… را می‌توان از جشن‌های دیگری که در بین زرتشتیان کرمان رواج دارد، بشمار آورد.

گنجعلی‌خان حاکم کرمان در دوران صفویه بوده است؛ گنجعلی‌خان در دوران حکومت خود در کرمان و نواحی تحت حکومت خود اقدام به ایجاد بناهای عمومی و عام‌المنفعه زیادی نمود که از جمله آنها در کرمان مجموعه گنجعلی‌خان شامل میدان، مسجد، کاروانسرا، ضرابخانه، آب انبار، بازار و حمام معروف گنجعلی‌خان می‌باشد.

این حمام در ضلع جنوبی میدان گنجعلی‌خان و در مسیر اصلی بازار قرار گرفته که به دستور گنجعلی‌خان و به دست استاد سلطان محمد معماریزدی که از ماندگارترین چهره‌های معماری دوران صفویه است؛ ساخته شده.

مصالح بکار گرفته شده در این بنا شامل: آجر، سنگ، کاشی، ملات، ساروج و گچ می‌باشند.

حمام از قسمت‌های مختلفی چون: سردر ورودی، رختکن و گرمخانه تشکیل شده، سردر ورودی حمام با نقاشی‌های بسیار زیبایی از گل و گیاه توسط هنرمندان مشهور دوران صفویه نقاشی شده و به وسیله رنگ‌های گیاهی رنگ‌آمیزی شده است.

رختکن حمام به شش غرفه تقسیم شده که هر غرفه مخصوص یک طبقه از اجتماع بوده است. رختکن شامل غرفه‌های روحانیون، خوانین، کارگران، بازرگانان، کشاورزان، و پیشه‌وران بوده است. در این غرفه‌ها علاوه‌بر رخت‌کن فضای کافی جهت نشستن و صرف چای یا کشیدن قلیان پس از استحمام وجود داشته است و راه غرفه‌ها با کاشی تزئین شده است.

در کف رختکن در داخل هر یک از غرفه‌ها نیز فواره‌ها و حوضچه‌هایی وجود دارد که علاوه‌بر زیبایی نوری از سقف رختکن و هر کدام از غرفه‌ها پس از انعکاس در آب داخل حوض‌ها باعث روشنایی بیشتر فضا می‌شده است.

گرمخانه محل اصلی استحمام بوده است که از قسمت‌های حاکم نشین، خزینه، نظافتخانه و چاله حوض تشکیل شده است.

چاله حوض مشتمل بر یک حوض آب با طاقی شبیه خیمه با سازه کاربندی است و هشت ستون حمام بر زیبایی آن افزوده است. آب حمام بوسیله قنات شهرآباد که در 30 کیلومتری کرمان قرار گرفته تامین می‌شد. کانال کشی آب و فواره‌ها بر اصول مهندسی چنان دقیق حساب شده که در حوضچه‌های حمام آب‌فشانی می‌کند.

سنگ‌هایی یک پارچه از مرمر سرخ رنگ به ضخامت 10 سانتی متر معروف به سنگ زمان در قسمت شرق و غرب گرمخانه قرار گرفته است این سنگ به گونه‌ای شفاف بوده که نور را به داخل حمام منتقل می‌کرده، بطوریکه افراد داخل حمام از روی این سنگ می‌توانستند موقعیت زمانی را از داخل حمام تشخیص دهند.

خزینه محل گرم شدن آب حمام بوده و در کف خزینه دو دیگ مسی قرار داشته که حرارت تولید شده به وسیله‌ی تون یا گلخن را به داخل خزینه انتقال می‌داده است و گرمای اضافی ایجاد شده پس از عبور از کانال‌های مارپیچ مانند کف حمام از طریق دودکش‌هایی که در دیوارهای حمام قرار داشته به خارج و فضای پشت بام منتقل می‌شده است.

این حمام تا سال 1316 هجری شمسی مورد استفاده عموم قرار می‌گرفته و در سال 1350 پس از مرمت و بازسازی به موزه مردم‌شناسی حمام گنجعلی‌خان تبدیل شده است.