- دوران کهن و عیلامی
منابع اولیه برای پوشاکشان مستقیما از طبیعت به دست میآمد. علاوهبر پشم گوسفند، بذرک یا گیاه کتان نیز برای استفاده از ساقهاش جهت تولید کتان کاشه میشد. مسلما آنها در فصول سرد لباسهای گرمتر میپوشیدند. مردان عمدتا در قسمت بالا تنه برهنه بودند و تنپوشی دامن مانند در کمر گره میخورد میپوشیدند. زنان ردایی بلند از شانه تا زانو تن میکردند که معمولا شانه و بازوی راست لخت رها میشد.
مردان هم ریش و موی بلند داشتند و هم اصلاح میکردند.زنان موهای بلندی داشتند که آنها را میبافتند و دور سر خود میپیچیدند.
زنان مرفه لباسهای رنگی و درخشان میپوشیدند. هم مردان و هم زنان گوشواره و گردنبند طلا و نقره استفاده مینمودند. سنگهای قیمتی و درخشان نیز در ساخت زیورآلات آنها به کار میرفته، که لاجورد و عقیق از جمله آنها بوده است.
- مادها و پارسها
لباس مادها و پارسها یکسان بوده و به گفته برخی نویسندگان و مورخان کهن پارسها هم لباسهایی مانند همان پوشاک مادها به تن میکردند.
لباس مادها
اما آنچه مسلم است لباس منسوب به مادها دوختی سادهتر و از الگویی نسبتا تنگ و چسبان پیروی میکرده؛ به جبه بلند و آستین دار و آستینی حاشیهدار و بندینک آن که در جلو گره میخورد، پیراهنهای دامن دار با کمربند، و کلاههای ساده نمدی و کفشهای ساقه کوتاه زبانه دار. به نظر برخی از پژوهشگران نوع لباس مادها مناسب آب و هوای سرد و سوارکاری در کوهستان است و جنس آنها را چرم دانستهاند و در حالی که برخی آنها را پارچهای تلقی کردند.
لباس پارسها
برعکس سبک لباس پارسیان فراخ و گشاد همراه با چینهای فراوان بوده و ترکیبی مفصلتر داشته است. نوع کلاه، پیراهن آستیندار پرچین و شکنج، دامنها با چینهای راسته در پهلو و کفشهای ساقه کوتاه؛ یقه گرد و یقه هفت.
گروهی گشاد، آزاد و پر چین بودن لباس پارسها را مناسب آب و هوای گرم و خشک دانستهاند.
از روی رنگ لباسشان میشود طبقه اجتماعی آنها را تشخیص داد
جنگجویان قرمز
موبدان سفید
روستاییان آبی
و لباس تابان قرمز شاه، توام با رنگهای سفید و آبی است که نماد متکی بودن قدرت او بر سه طبقه اجتماعی مذکور میباشد.
پارتها (اشکانیان)
لباس پارتها شباهت زیادی با لباس مادها داشته است. شلوار پارتها به طوری که در تصاویر دیده میشود به دلیل فراخی و داشتن چینهای فراوان عرضی مشهور است. قوامی معتقد است که این شلوارها را همچون ساقپیچهایی چرمی برای حفاظت در حین سوارکاری میپوشیدهاند. از تنپوشهای اصلی این دوران میتوان به نیمتنهای چسبان که در جلو بسته میشده و نیز تونیکی گشاد و کمردار اشاره کرد.
پوشاک زنان اشکانی
پوشاک زنان اشکانی را میتوان به صورت پیراهنی بلند، حجیم و پرچین تا روی قوزکپا، آستیندار و یقه راست توصیف کرد که درناحیه کمر، کمر میخورده و گاه پیراهنی کوتاهتر و یقهباز روی آن پوشیده میشده است. جنس این پوشاک همگی از پارچههای منقش و مزین به قلابدوزی بوده است. پوششی شبیه به چادر بر روی سر بسته میشده که بر اساس نقاشیهای معبد شهر دورا _ اوروپوش بیشتر به رنگهای ارغوانی و سفید بوده است.
پوشاک ساسانیان
یکی از مقولات مشخص پوشاک ساسانیان، تونیکی است صاف وضخیم که بلند بود و تا زانوها بر روی شلوار قرار میگرفت. این تونیکها به شکل کتهای بلندی که در ناحیه سینه توسط روبانی بسته میشود، به تصویر کشیده شده است. از عمده سربندهای ساسانی میتوان از کلاهی بلند یا گرد نام برد که به سبک پارتها برای حفاظت از گردن یا بدون آن است. ردایی نازک هم داشتند که از جلو بسته میشد که بر روی لباسهای زیرین میپوشیدند.
لباس زنان ساسانی
معمولا لباس زنان این دوره تونیک بلندی بود که میتوانست آستینبلند یا بیآستین باشد و نیز در زیر سینهها کمر خورده و یا بدون کمر باشد.
برخی پیراهنها دارای تزئینات نواری شکل در زیر بازو و نیز بر دور گردن هستند.
آنها موی سر را بصورت گوجهای در بالای سر میآراستند و گیسوان بافته بلند را در طرفین میافکندند.