باغ ایرانی چیست؟
باغ، طبیعت دست ساز بشر است. طبیعتی برخاسته از ذهن و پرداخته به دست انسان؛ انعکاس فرهنگ و تخیل انسان است در پرداختن به طبیعت آب، خاک، نور، گیاه، فناوری و ذوق و احساس است. فضایی خرم و رنگین آراسته و پیراسته و تابع شرایط محیط، که در شکل یابی آن ذوق، سلیقه، مهارت، فرهنگ و تصمیم انسان نقش اساسی دارد.
باغ محوطه ای است محصور که در آن گل و ریاحین و اشجار مثمر و سبزی جات و جز آنها غرس و زراعت می‌کنند.
.
چرا باغ ایرانی به وجود آمده است؟
تمام ادیان الهی انسان را موجودی میدانند که از بهشت رانده شده است و زمانی نیز در صورا رعایت برخی اصول به بهشت موعد برخواهد گشت.
انسان به سبب دوری از بهشت و آرزوی زندگی در آن در دوران مختلف سعی داشته است محیط زندگی و حیات این دنیا را به شکل بهشت در آورد و به سبب این تلاش ها بود که باغ، یکی از شاهکار های انسان، به وجود آمد.
.
باغ های ثبت جهانی در ایران
۱. باغ شاهزاده، کرمان
۲. باغ پاسارگاد، شیراز
۳. باغ ارم، شیراز
۴. باغ چهل ستون، اصفهان
۵. باغ فین، کاشان
۶. باغ عباس آباد، بهشهر، مازندران
۷. باغ دولت آباد، یزد
۸. باغ پهلوان پور، مهریز، یزد
۹. باغ اکبریه، بیرجند
.
انواع باغ:
۱. باغ و باغچه در حیاط
در این نوع باغ حیاط در مرکز خانه قرار گرفته شده است. باغچه پایین تر از ایوان قرار می‌گیرد بطوریکه فرد نشسته در ایوان می تواند منظره ی درختان و گل ها را نظاره کند. قدمت این باغ ها به دوره اشکانیان باز می‌گردد و این باغ ها را می‌توان در خانه های قدیمی شهر های سمنان، شاهرود، یزد، کاشان و کرمان مشاهده کرد.
۲. خانه باغ
الگوی طراحی این باغ ها شبیه به منازل مسکونی و بصورت حیاط مرکزی است.مشهور ارین نمونه این خانه باغ ها خانه قوام در شیراز است که دوسمت حیاط آن دو استخر با کاشی های آبی رنگ ساخته شده است.
۳. باغ حکومتی
باغ های حکومتی در پایتخت‌ها و بیشتر شهرهای بزرگ و مهم کشور وجود داشته که هم محل سکونت حاکم، بزرگان کشوری یا لشکری و هم محل دیوانخانه بوده است. این باغ به لحاظ برخورداری از فضای سبز جزء باغ‌های کامل به شمار می آید.
۴. باغ مزار
باغ هایی اطراف مزار ها، مقابر و زیارتگاه هاهستند.
همانند مقبره شاه نعمت الله ولی در ماهان کرمان که سه حیاط، و ساختمان‌های پیرامونی آن تقارن زیبایی دارند. هریک از این حیاط‌ها دارای یک حوض و تعدادی درخت است. در اطراف حوض درختان سرو و کاج خودنمایی می‌کنند.
استخر این باغ چیزی متفاوت از استخرهای معمولی ایران است، بگونه ای که حوض هشت گوشی در وسط استخر که طرح صلیبی دارد تعبیه شده است.
۵. باغ میوه
ساده‌ترین گونه باغ از لحاظ طراحی و سود مندترین به لحاظ اقتصادی است.
برخی از این باغ‌ها فاقد هر نوع بنا هستند.
۶. باغ عمومی (باغ ملی)
یک باغ بیرونی است علاوه بر باغ اصلی، که عمومی‌تر است و راهی است برای ورود به باغ اصلی.
دسته‌ای عمده از این باغ‌ها، باغ مقبره هستند که در گذشته برای عموم، جنبه زیارتی و تفریحی داشتند.
۷. باغ شکار
باغ‌هایی که در مناطق زیست حیوانات ساخته می‌شده.
در این شکار گاه‌ها که حفاظت شده بوده، معمولا چهارراه در چهار جهت اصلی تاسیس می‌شده است که در محل تقاطع این چهار مسیر عمارت شاه ساخته می‌شده است.
۸. باغ وحش
باغ‌هایی که محل نگه داری و تعلیم و تربیت حیوانات وحشی توسط شاهان بوده که از قدیم متداول بوده است.
۹. باغ قلعه
این نوع باغ بر اثر شرایط امنیتی دیوارها قطورتر و مرتفع‌تر هستند.
و به تدریج باغ بصورت قلعه یا دژ در می‌آید و مکانی امن برای حاکمان و بعضا شورشیان علیه حکومت محسوب می‌شده.
